Leczenie urazów sportowych

Traumatologia Sportowa - urazy powstałe w czasie uprawiania sportu


W swojej pracy codziennie zaopatruję codziennie urazy sportowe. Najważniejsze w tych przypadkach jest postawienie prawidłowego rozpoznania - diagnozy, oraz zaplanowanie odpowiedniego leczenia. Celem jest jak najszybszy powrót do sprawności, aby pacjent mógł cieszyć się z uprawia ulubionych dyscyplin sportowych. W swojej praktyce współpracuję z wykwalifikowaną kadrą rehabilitantów, którzy w razie potrzeby są do dyspozycji moich pacjentów.

Urazy jakim ulega ludzkie ciała podczas uprawiania sportu dotyczą nie tylko sportowców wyczynowych, których ciała narażone są na ekstremalne przeciążenia lecz również amatorów.

Urazy bezpośrednie czyli - STŁUCZENIA

Najczęstsze obrażenia doznawane podczas zajęć sportowych to stłuczenia. Powstają na skutek siły działającej bezpośrednio na tkanki miękkie: tkankę podskórną, mięśnie, ścięgna, ale także na okostna i kości. Energia powstająca podczas urazu, np. upadku powoduje, że dochodzi do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, czego skutkiem jest powstanie krwiaka (podbiegnięcia krwawego - siniaka) i obrzęku. Wynaczynionej krwi zwykle w pierwszych chwilach nie widać, ale po upływie czasu dochodzi do pojawienia się podbiegnięcia krwawego, a następnie do jego resorpcji, co objawia się zmianami kolorów miejsca urazu, z ciemnogranatowego przez odcienie brązu do żółtego.
Na stłuczone miejsce można zastosować lek o działaniu przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym w postaci żelu lub kremu, który działa także przeciwbólowo i wspomaga wchłanianie. Aby złagodzić dolegliwości, należy jak najszybciej zastosować na bolące miejsce zimny okład, najlepiej z lodu. Zimno powoduje obkurczanie naczyń krwionośnych, zapobiegając narastaniu krwiaka oraz łagodzi ból.
Rozpoznanie różnicowe stłuczenia należy jednak pozostawić lekarzowi ortopedzie ze względu na zdarzające się poważniejsze uszkodzenia, które są nierozpoznane pod maską stłuczenia.

SKRĘCENIA ORAZ USZKODZENIA WIĘZADEŁ STAWOWYCH-„czubek góry lodowej”

Urazy tego typu są spowodowane przez ruchy wykraczającego poza prawidłowy zakres ruchomości stawu. Kończy się to skręceniem stawu i naciągnięciem lub uszkodzeniem włókien mięśni i więzadeł. Kontuzje takie są częste wśród osób podejmujących ćwiczenia po długiej przerwie lub w przypadku nieodpowiedniej rozgrzewki. Poważne urazy są bardzo bolesne, wymagają udzielenia fachowej pomocy medycznej. W przypadkach mniejszych urazów dolegliwości mogą się pojawić po kilku godzinach. W większości przypadków trzeba przez kilka dni pozwolić odpocząć bolącym, zakwaszonym mięśniom, a do intensywnych ćwiczeń powracać stopniowo. Należy wziąć pod uwagę, że ciepła kąpiel i zastosowanie naprzemiennie ciepłej i zimnej wody po treningu chroni przed wystąpieniem tego typu bólów.

Jaki jest mechanizm powstawania skręceń stawów i uszkodzeń więzadeł?

Staw przypomina zawias albo przegub, który umożliwia naszemu ciału ruch. Każdy staw jest otoczony torebką stawową i systemem więzadeł, zapewniających zwartość i stabilność. W momencie zadziałania siły skrętnej na staw (np. podczas górskich wędrówek lub gry w piłkę, gdy źle postawimy stopę) dochodzi do naciągnięcia, naderwania bądź całkowitego zerwania aparatu torebkowo-więzadłowego.
Typowymi objawami skręcenia jest szybko pojawiający się obrzęk, krwiak i bólowe unieruchomienie skręconego stawu. Najczęściej obserwowane są skręcenia stawu skokowego, kolanowego i drobnych stawów nadgarstka i ręki.



Rodzaje skręceń

Skręcenie stawu oznacza częściowe lub całkowite uszkodzenie aparatu więzadłowego stawu w obrębie więzadła albo w miejscu jego przyczepu do kości. Wyróżnia się 3 stopnie skręceń : skręcenia stopnia I, II, III. Stopień I i II obejmuje uszkodzenia niecałkowite, różniące się stopniem uszkodzenia więzadła (I stopień skręcenia jest bardzo łagodny). Podstawą rozpoznania jest badanie fizykalne oraz ocena usg lub rezonans magnetyczny - w zależności od stawu.

Postępowanie w skręceniach stawów i uszkodzeniach więzadeł

W momencie powstania urazu należy pamiętać, aby zdjąć z kończyny biżuterię, zegarek, obuwie. Narastający obrzęk może utrudnić ich późniejsze zdjęcie, a dodatkowo ucisk przez nie wywierany przyczynia się do zaburzeń krążenia, które wzmaga narastanie obrzęku. Walka z obrzękiem i unikanie wtórnych uszkodzeń jest początkowo zasadniczym celem. Dlatego należy unieść uszkodzony staw np. podpieramy boląca stopę na krześle, a kończynę górną powyżej poziomu serca, np. zakładamy bolącą rękę na temblaku. Wskazane są również okłady z lodu na bolący staw. Zimno ma działanie przeciwbólowe i obkurcza naczynia krwionośne, zmniejszając obrzęk. Nie należy mocno opasywać bolącego stawu bandażem elastycznym, gdyż zbyt duży ucisk może prowadzić do wspomnianych zaburzeń krążenia. Działanie przeciwobrzękowe mają maści i żele np. Altacet i Reparil, (muszą to być okłady wysychające). W urazach mniejszych - skręceniu typu I wystarczy czasowe ograniczenie aktywności fizycznej bolącego stawu. W poważniejszych urazachskreceniach II i III typu konieczne jest unieruchomienie np. w opatrunku gipsowym lub/i następnie zastosowanie ortezy przez okres należny okres czasu. W większości przypadków urazów skrętnych odpowiednia rehabilitacja zastosowana w odpowiednim czasie pozwala wrócić do aktywności. Trzeba jednak wziąć po uwagę że większa część urazów skrętnych jest związana z uszkodzeniem chrząstki stawowej różnego stopnia i typu, których konsekwencje mogą być długotrwałe.

USZKODZENIA MIĘŚNI I ŚCIĘGIEN

Naderwanie lub zerwanie oznacza częściowe lub całkowite przerwanie ciągłości mięśnia lub ścięgna. Naderwania i zerwania mięśni i ścięgien zazwyczaj mają charakter urazów z przeciążenia, najczęściej nagłego podczas gwałtownego skurczu mięśnia lub w wyniku przewlekłych przeciążeń chorobowo zmienionego ścięgna.

Nadciągnięcie mięśnia jest urazem powstającym w wyniku nadmiernego rozciągnięcia lub krańcowego silnego napięcia mięśnia, który zmniejsza jego normalną zdolność do kurczenia się.

Zerwanie mięśnia lub ścięgna może być wynikiem nagłego ruchu, szarpnięcia lub przedłużonego wysiłku mięśni, gdy mięsień poddany jest wysiłkowi fizycznemu większemu niż jest w stanie wytrzyma.

ZWICHNIĘCIA

Zwichnięcie to zwykle poważny uraz stawu często skutkujący przewlekłe niestabilnością stawu. Całkowite przemieszczenie powierzchni stawowych kości prowadzi do utraty kontaktu tych powierzchni. Natomiast przypadki częściowego przemieszczenia powierzchni stawowych jest nazywane podwichnięciem. Objawy tych urazów to: ból, szybko narastający obrzęk, zniekształcenie i brak możliwości wykonania ruchów w zwichniętym stawie. Najczęściej zwichnięciu ulega staw barkowy, drobne stawy palców i staw łokciowy. Dużo rzadsze lecz poważniejsze w skutkach są zwichnięcia stawów kolanowego i skokowego. Zwichnięciom mogą towarzyszyć złamania stawowe. Zwichnięcie wymaga szybkiej interwencji lekarskiej – najlepiej ortopedycznej – nastawienia i unieruchomienia, a pewne przypadki leczenia operacyjnego.

ZŁAMANIA

Przerwanie ciągłości kości niezależnie od rodzaju kości i stopnia jej uszkodzenia to złamanie. Uraz jest skutkiem zadziałania siły, która przekracza wytrzymałość kości (jednoczasowo lub przewlekle – złamania powolne, zmęczeniowe). Towarzyszą temu duże dolegliwości bólowe, obrzęk, krwiak w okolicy złamania oraz często ruchomość patologiczna. W ramach pierwszej pomocy należy unieruchomić złamaną kość wraz z dwoma sąsiadującymi stawami. Gdy złamana kość przebiła skórę, znaczy to, że doszło do złamania otwartego. W takich przypadkach nie wolno starać się odprowadzać kość pod skórę! Należy założyć opatrunek jałowy na ranę i pamiętać o właściwym unieruchomieniu. Następnie wezwać fachową pomoc. W zależności od rodzaju złamania stosuje się leczenie zachowawcze – unieruchomienie w  gipsie lub ortezie albo leczenie operacyjne. Okres pełnego powrotu do zdrowia wynosi 2-12 miesięcy, wszystko zależy od lokalizacji i typu urazu. W kościach nieustannie poddawanym przeciążeniom mogą powstać drobniutkie pęknięcia które mogą powodować złamanie powolne / złamanie zmęczeniowe. Ból bywa niewielki, istnieje zatem groźba bagatelizowania kontuzji i kontynuowania ćwiczeń, co może powiększyć uszkodzenia i doprowadzić do przemieszczenia złamania. Leczenie złamania zmęczeniowego polega na odciążaniu i wymaga unieruchomienia. W przypadku złamań przemieszczonych lub dostawowych często jest konieczne leczenie operacyjne.

„Urazy” sportowe (zespoły bólowe wynikające z przeciążania i przetrenowania)

Częste problemy ze strony układu ruchu występujące u sportowców wynikają ze zwiększonego obciążenia stawów oraz mięśni, które nakłada się na ewentualne problemy biomechaniczne. W diagnostyce tych schorzeń bardzo istotny jest skrupulatny wywiad oraz badanie fizykalne, a nieocenioną pomocą jest badanie usg.

Neuropatie uciskowe

Ucisk czyli usidlenie nerwu pośrodkowego- „cieśń nadgarstka” lub łokciowego albo promieniowego może wystąpić w wyniku uprawiania sportu. Tym dolegliwościom towarzyszą bóle przy prostowaniu lub zginaniu nadgarstka oraz uciskaniu. Zawodnik odczuwa ból promieniujący do palców także podczas ruchów obrotowych przedramienia. Temu wrażenie towarzyszy osłabienia czucia i drętwienie palców oraz dyskomfortu przy zginaniu nadgarstka.

Przyczyną często jest silne napięcie mięśni, które powoduje ucisk na sąsiadujące z nimi nerwy. Przy tym urazie należy ograniczyć czynności wykonywane z wykorzystaniem przedramienia, pomocna jest terapia ciepłem (okłady, maści rozgrzewające). W nasilonych przypadkach lekarz podaje środki ograniczające stan zapalny, w stanach ciężkich i przewlekłych wskazane jest leczenie operacyjne.

Łokieć tenisisty /golfisty

To częste schorzenia łokcia, nie zawsze jednak związane z uprawianiem sportu. Czynnikiem wywołującym są nawracające przeciążenia przyczepu mięśni przedramienia w okolicy łokcia (odpowiednio prostowników i zginaczy).

Biodro trzaskające

Nazwa wynika z odgłosu powstającego przy ruchach biodra, zwykle rotacji i zgięciu. Zjawisko dźwiękowe, które słyszymy to zwykle głuchy stuk powstający w czasie nagłego przesuwania się - przeskakiwania pasma biodrowo-piszczelowego nad krętarzem większym biodra. W części przypadków przeskakiwanie pasma biodrowo-piszczelowego nad krętarzem większym jest tylko wyczuwalne podskórnie.